Seguindo coas lendas contadas por D. Enrique, hoxe imos recoller a dos castros de Bermui, a dos encantos nas medoñas e a do xabaril megalítico da Toca.
Todas elas tamén foron recollidas e transcritas por D. Xabier Martínez e están recollidas tal e como as anteriores, coma falaba D. Enrique.
Este ano, se todo vai no seu rego, no verán a Fundación Museo Etnográfico “Monte Caxado” presentará o seu número 4 dos Cadernos do Museo, no que se recollen as lendas pontesas e algunha máis da Comarca, van ilustradas, cada lenda leva un debuxo (moi simple) alusivo e penso que vai gustar, porque vai orientado tanto aos maiores coma aos nenos. A miña intención é que os nenos coñezan tamén esa parte de patrimonio inmaterial que se está a esquecer pois forman parte da esencia do noso pobo pontés.
E volvendo ao artigo, D. Xabier, acláranos antes que: “As seguintes lendas foron narradas por don Enrique Rivera Rouco, e recollidas polo diario “A Nova Unión” na páxina 16 do seu número 12, en Agosto de 1995”
LENDA DOS CASTROS DE BERMUI

Segundo esta lenda, os Castros serviron de parapeto ó rei Bermundo. A historia conta que “o gran Rei de Galicia, Bermudo, elexido polos nobles Galegos fai uns dez séculos, veuse acurrado cas embestidas dos moros. Tiña a súa sede en Compostela, e ante a proximidade do enemigo escapou para Betanzos. Os moros, capitaneados polo xeneral Almanzor, viñan como un furacán, destruíndo canto atopaban. Desfixeron por completo a cidade de Compostela e seguidamente atacaron A Coruña. Entonces o noso Bermudo saeu de Betanzos cara ó norte e refuxiouse nos Castos da montaña de poñente de As Pontes (a uns seis kilómetros). Aquela terra dos Castros recibeu ata nós, o nome de Bermui, nome do ilustre fuxitivo.
Dende alí mandou guerrilleiros contra o enemigo, pero non tiñan potencia para detelo. ó pouco tempo tomou Betanzos, entón o Rei, vendo xogado o seu pelexo, marchou para Oviedo (para a casa do seu pai), pasando polo val de As Pontes nesa retirada”.
LENDA DOS “ENCANTOS” (PERSOAS ENCANTADAS) NAS MEDOÑAS

Houbo nesta Comarca moitos “encantos” nas fosas do río Eume, nas penas e nas medoñas, eran persoas que xacían como consecuencia dalgún maleficio, o que os vellos chamaban “estar encantadas”. Falaban desde a súa prisión e podían ser desencantadas cumpríndolles algún requisito que pedían.
Cóntase dun que moraba nas medoñas de Marraxón, que lle encomendou a un paisano de alí o xeito de desencantalo. Asomoulle por un burato da medoña, doce bolos de pan, que lle debía devolver intactos ó outro día, e advertiulle que tivera coidado coa súa muller porque, levada pola curiosidade, podía encetar un e nese caso, perpetuaríase o seu encantamento.
Así sucedeu, anque lle advirtiu seriamente que non lles tocara. Cando llos devolveu, foinos botando polo burato deixando para o último o encetado. Cando este rodou ó cubil retemblou a medoña e o encanto mandou uns alaridos de desesperación pola desventura que lle viñer enriba.
Nas medoñas da fonte mineral de As Boliqueiras aínda quedaba un encanto; ademais de morar nelas, vagaba polas carballeiras que hai debaixo da fonte. Sin ver mover ningunha pola oíase un repetido ruído como si as estiveran rompendo. Este ruído facía estrañar a cantos iban alí beber das augas minerais. De feito, o fenómeno debíase a movementos da brisa entre as vellas polas dos carballos, un tempo despois desapareceu, ó ser talados por Endesa.
LENDA DO XABARÍN MEGALÍTICO DA “TOCA”
No monte da Casilla da Toca poden ver cantos pasen pola estrada para Ferrol, un cocho bravo de pedra, subido enriba doutra pedra máis grande e mirando hacia o raiante. Fixérono os nosos antepasados, do tempo inmemorial, e dotárono dun poder divino que supera o poder das meigas e dos espíritos malos. Esta figura protexía ós moradores da Veiga de Narahío e demais arredores, pois, coa súa presencia poderosa, detiña a cantos poderes enemigos viñeran ó seu frente, quedando así a salvo os que residían pola súa espalda.
Texto e fotografías aportados por D. Xose María López Ferro, director do Museo Etnográfico Monte Caxado de As Pontes coa aprobación de D. Javier Martínez Prieto, sacerdote actual da UPA de Ortigueira a quen agradecemos o seu traballo e colaboración.