Co artigo de hoxe rematamos a nosa viaxe polos cruceiros completos (uns 20) do noso concello, aínda nos quedan os incompletos; o que quere dicir que temos unha boa concentración de cruceiros espallados polo noso territorio pontés. Uns máis coñecidos ca outros, mais todos cunhas características propias que os fan especiais.

O exemplar de hoxe non é orixinario do lugar onde está, noutro tempo estivo situado no lugar do Meidelo, hoxe desaparecido, primeiro pola mina e, posteriormente polo lago.

É un exemplar feito en pedra de serpentina ou toelo todo e e ten partes engadidas que, orixinariamente, non tiña. Tamén dicir que neste último lugar de localización, nunha festa da Fraga, foi salvaxemente atacado producíndolle varias roturas na parte da cruz, chegando a romperlle os pés ao Crucificado e algunha que outra rotura na imaxe da Virxe que, posteriormente, se repararon. E falo do:

CRUCEIRO DA FRAGA (NOUTRORA DO MEIDELO)

Localización:
A trinta metros da entrada da Fraga de Dona Rita, na marxe dereita do camiño, atopamos este cruceiro.. E máis abaixo unha fonte cunha imaxe, cedida polo concello de Ferrol a As Pontes de Gª Rguez.

Plataforma:
Plataforma engadida e falso pedestal engadido. Está composta de dúas gradas simuladas, pois como xa dixen este cruceiro foi trasladado de sitio. É de supoñer que no lugar orixinal tería como mínimo, tres gradas, xa que é o habitual e, posiblemente, máis grandes. Agora, ademais das gradas simuladas engadíuselle un falso pedestal onde se recolle a doazón do cruceiro á Fraga, feita polos herdeiros de Dona Serafina Bello Casas.

Pedestal:
O pedestal ten unha base cadrada duns 10 cm aproximadamente e o resto e do tipo tronco piramidal de base cadrada e rematado en bocel. Está feito en pedra serpentina, ou toelo (pedra de Moeche).

Das catro caras, dúas levan inscrición bastante lexible para un cruceiro de máis de cen anos. Comeza na cara anverso, a do Cristo e continua pola parte dereita do mesmo. A única parte que non está moi lexible é a das letras (dúas) que hai denantes da palabra OBISPO, poida que sexa SR(SEÑOR) ou outra abreviatura relativa a dignidade do bispo, se son outras letras.

A inscrición reza deste xeito:

EL SR? OBISPO DE
MONDOÑEDO
JUAN SOLIS CONCE
DE POR CADA SALVE Y
PADRENUESTRO QUE
SE RECE DELANTE DE
ESTE CRUCIFIJO 50 DÍAS
DE
INDULGENCIAS

---

SE HIZO A LA
DEVOCIÓN DE
FRANCISCO VELLO
AÑO DE 1908

Varal:
É un varal excepcional, xa que a metade inferior é de sección octogonal, con inicio de sección cadrada; a outra metade superior é de sección cilíndrica con remate cadrado para encaixar no capitel. Leva os símbolos da Paixón, de abaixo a arriba: escada (na sección octogonal), martelo e tenaces (na sección cilíndrica). Como dixen é un caso único no concello pola forma da sección, tamén por que só leva tres símbolos da Paixón (outros levan tamén os cravos e o flaxelo).

Capitel:
O capitel é do tipo abondoso na zoa, tronco piramidal invertido. Con volutas angulares e cabezas de anxos con ás nas catro caras.
É un capitel con molduras inferiores e superiores. As inferiores son cuadrangulares e as superiores en xeito de media lúa e con corte recto nos vértices.

Cruz:
É unha cruz alta, delgada e de sección cilíndrica que levaba os brazos cortados en bisel paralelo. É unha cruz nodosa, aínda que dos nos só ten uns pequenos saíntes.

Cruz anverso, O Cristo:
Leva cartela rectangular vertical coa inscrición JNRJ. Leva cora de espiñas, cabeza inclinada cara á dereita, ollos pechados, barba (as faccións da cara están ben logradas e traballadas). Brazos curtos en proporción ao tamaño da cabeza, mans pechadas cun cravo en cada unha. Pano de pureza con cordón atada á dereita. E a perna dereita enriba da esquerda e cun cravo nos pés.

Na inscrición da cartela:

J N
R J

Chama á atención a letra I representada por un J.

Cruz reverso, A Virxe:
A Virxe é unha imaxe dunha Soidade que vai apoiada nunha peaña semiesférica. Leva un pano que lle cubre a testa e todo o corpo. Vestido con pregues e brazos cruzados coas mans termando do pano, e non en posición de rezo como é habitual. O vestido chega ata á peaña en non se lle ven os pés.

Texto e foto aportados por Xose María López Ferro, Cronista Oficial do Concello de As Pontes e director do Museo Etnográfico Monte Caxado, a quen agradecemos a súa colaboración