PATRIMONIO PONTÉS LIV

Preto do Aparral, concretamente na Pedrafita, atopámonos esta cruz feita con moito esmero. Onde tamén puidemos ver un exemplar de reloxo de sol, elemento tamén do noso patrimonio pontés descoñecido.

CRUZ RISCADA NA CASA Nº 7 DA PEDRAFITA

Na casa que ten o número 7 da Pedrafita e no dintel da porta atopamoa esta cruz. Na casa propiedade de D. Benedito Filgueiras López. É unha cruz de tipo latino con dúas particularidades con respecto ás outras máis correntes: A primeira, é o brazo vertical superior que é moito máis longo cos horizontais; a segunda, é o remate do brazo vertical inferior que acaba a xeito potenzado.

Sitúase esta cruz no medio do dintel da porta da casa. É unha cruz simple, ben lograda e feita con finura e curiosidade. Cando estabamos a ollar esta cruz atopámonos cun exemplar de reloxo de sol, pertencente á mesma casa e citado no Nº 3 da revista Hume no artigo “Os reloxos de sol no concello de As Pontes de García Rodríguez”.

Texto e foto aportados por Xose María López Ferro, Cronista Oficial do Concello de As Pontes e director do Museo Etnográfico Monte Caxado, a quen agradecemos a súa colaboración.

PATRIMONIO PONTÉS LIII

Damos un salto no espazo do noso concello e imos ao Aparral, concretamente ao Aparral de Abaixo, onde a carón da pista atopámonos cun cruceiro de tipo incompleto e que contén unha pequena cruz riscada.




CRUZ RISCADA NO CRISTO DO APARRAL DE ABAIXO

Atopei esta cruz riscada ollando o cruceiro de tipo incompleto (ou “Cristo”) existente no cruce de camiños entre a pista do Aparral a Piñeiro e a que vai ao Tarrao. Na marxe dereita de dita pista indo dende As Pontes e ao pé doutro camiño que vai ao Aparral de Abaixo.


É unha pequena cruz riscada na parte onde comeza, aproximadamente, o brazo vertical inferior de dito cruceiro.


É unha cruz de tipo latina e simple. O tamaño é o común na maioría destas cruces riscadas.


É unha cruz dentro doutra cruz (cruceiro).

Texto e foto aportados por Xose María López Ferro, Cronista Oficial do Concello de As Pontes e director do Museo Etnográfico Monte Caxado, a quen agradecemos a súa colaboración.

CELEBREMOS LA PASCUA

Escrito pastoral del obispo diocesano con motivo de la fiesta de Pascua 2023

Mondoñedo-Ferrol, 9 de abril de 2023

Mi abuela Marce tenía una costumbre curiosa. Lectora voraz, le gustaba comenzar los libros por el primer capítulo e, inmediatamente, leía el último. De esta manera, decía que tenía ya toda la trama de la novela en su cabeza y podía leer el resto del libro sin el nerviosismo y la intriga propia de muchas lecturas, y se podía fijar mucho mejor en los detalles de la obra sacando así mucho más jugo a lo descrito por el escritor.

Celebramos hoy el día de Pascua. En las lecturas de la eucaristía de este día hay un mandato de Jesús a sus discípulos al descubrirle resucitado: “Volved a Galilea”, es decir, volved donde comenzó todo y releed todo desde este final que ya conocéis: su pasión, muerte y resurrección. La fiesta de la Pascua es una invitación a leer toda nuestra existencia desde la Pascua, que es el final de nuestro libro y de la historia.

Me parece un ejercicio necesario en la vida de los creyentes: desde la Pascua todo adquiere un significado nuevo, un horizonte distinto, una profundidad mayor, una esperanza fundante, un sentido más hondo. La Pascua de Jesús es la victoria sobre la muerte, salvándonos así de la oscuridad y del abismo de la existencia. Bajando Jesús a la oquedad de la muerte la ha llenado con su amor y, de esa manera, ha desatado el nudo gordiano que nos ataba dramáticamente al miedo y al vacío.

Verlo todo desde la Pascua es un ejercicio sano que nos produce paz y gozo interior. El gozo y la paz que son la consecuencia de descubrir la vida, el mundo y sus misterios con una nueva luz. Porque la Pascua es la fiesta de la luz que nos posibilita, como la auténtica luz, el encuentro con las personas y con Dios, el conocimiento auténtico, el acceso a la realidad verdadera de las cosas. Verlo todo desde la Pascua nos permite conocer mejor el sentido del mundo, descubrir de dónde viene y a dónde va, cuál es su misterio más profundo y el del ser humano que en él habita.

Por eso, es hermoso celebrar cada año la fiesta de la Pascua y ofrecer al mundo esta luz que nace de este día. Una luz que es capaz de engendrar una nueva creación, que es lo que realmente acontece en este primer día de la semana en el que nos encontramos. De la Pascua surge una “fuerza de vida imparable” que, por otra parte, necesitamos y ansiamos para reconstruir este mundo deshecho e inhumano. Una vida provocadora, inserta ya en esta historia, que se visibiliza en tantos brotes de resurrección que se nos esconden pero que existen.

Durante estos días colocaremos en todas nuestras iglesias un cirio pascual que representa a Jesucristo resucitado. De esta manera se nos recuerda esta certeza: hemos sido iluminados por Cristo. En el bautismo recibimos su luz y descubrimos unos ojos nuevos para iluminar las cruces de nuestro mundo, el silencio del dolor, la negación del pecado.

Al comentar este hecho, el papa Benedicto nos decía: “La luz de la vela ilumina consumiéndose a sí misma. Da luz dándose a sí misma. Así, representa de manera maravillosa el misterio pascual de Cristo que se entrega a sí mismo, y de este modo da mucha luz. Por otra parte, la luz de la vela es fuego. El fuego es una fuerza que forja el mundo, un poder que transforma. Y el fuego da calor. También en esto se hace nuevamente visible el misterio de Cristo. Cristo, la luz, es fuego, es llama que destruye el mal, transformando así al mundo y a nosotros mismos”. Os invito a “volver a Galilea” desde esta luz nueva que nos llena de esperanza y fuerza. ¡Feliz Pascua de Resurrección! ¡Feliz vida nueva!

Vuestro hermano y amigo.

Imagen del Resucitado en As Pontes 2023

PATRIMONIO PONTÉS LII

Imos ao lugar de Gondré, que pertence á parroquia de Santa María de As Pontes. Atopámonos cun conxunto de cruces, concretamente catro

CRUCES RISCADAS NA CASA DO CAZADOR DO MARIÑANO-GONDRÉ



Estas catro cruces riscadas están situadas na segunda edificación, á dereita, segundo se entra no lugar do Mariñao, pertencente a Gondré.


Son un conxunto de catro cruces riscadas situadas na pedra da soleira da fiestra. Son cruces pequenas e de brazos case que iguais, potenzadas.


Aproximadamente no medio da pedra temos tres xuntas e seguidas, a da esquerda (segundo se mira) é a máis grande; a do medio é a máis pequena, e a da dereita é un chisco máis pequena ca da esquerda e máis grande ca do medio.


Xusto debaixo da do medio temos outra de tamaño semellante á máis grande das de enriba.


O material é pedra de ollo de sapo.
A casa é coñecida pola do Cazador do Mariñao, D. José Alejandro Otero Picos.

Texto e foto aportados por Xose María López Ferro, Cronista Oficial do Concello de As Pontes e director do Museo Etnográfico Monte Caxado, a quen agradecemos a súa colaboración.

PATRIMONIO PONTÉS LI

Seguimos en Somede, nesta ocasión no lugar de Os Campos. Nunha casa que sería de estudo por algunhas das súas características, concretamente pola porta (semella medieval) en arco e algunha das súas pedras.



CRUZ RISCADA NO LUGAR DE CAMPOS-SOMEDE



No lugar de Campos, na parroquia de Somede, nunha casa da dereita da estrada. Neste sitio hai un grupo de casas e nunha que fai esquina e pola parte da tras da mesma está situada esta cruz. A casa xa está ruinosa e non se entra.
Chamou a miña atención por ser a única que atopei ata o de agora cabeza abaixo, isto é, en posición invertida. Descoñezo a causa real de dita posición, aínda que especulando poden ser varias: A primeira, e que se aproveitara a pedra doutro lugar e se invertida, posiblemente do lintel dunha porta. A segunda, que imite á cruz de San Pedro. A terceira, que fose posta neste xeito adrede con algún fin esotérico (mais esta última e divagación pola miña parte). Eu inclínome pola segunda, que sexa a cruz de San Pedro.


É unha cruz de brazos desiguais, é dicir, de tipo latina. Polo remate dos brazos, patada (rematada a xeito triangular). Está invertida, tendo o brazo curto cara abaixo e o longo cara arriba. Lembra a cruz de San Pedro na posición, agás polo remate dos brazos; mais a de San Pedro é unha cruz chamada capitata invertida, isto é, de tipo latina –brazos desiguais- con remate dos mesmos en forma recta e co brazo curto cara abaixo, por ser deste xeito como martirizaron a San Pedro en Roma, de aí o seu nome.


Dentro das cruces riscadas que teño observado, esta representa unha das de maior tamaño, tendo os brazos verticais uns 36cm. e os horizontais 30cm.


O que non se pode negar e que é especial e rara.

Texto e foto aportados por Xose María López Ferro, Cronista Oficial do Concello de As Pontes e director do Museo Etnográfico Monte Caxado, a quen agradecemos a súa colaboración.

PATRIMONIO PONTÉS L

Saímos da Vila e imos polas nosas parroquias para seguir atopándonos con máis exemplos de cruces riscadas, neste caso ao lugar de Suarmida en Somede.


CRUCES RISCADAS NA CASA DOS DE SINDO, NO LUGAR DE SUARMIDA (SOMEDE)



En Somede hai uns lugares que comezan con Sua…, como son Suarriba, Suaermida…, que dan pé a pensar que tamén Soamede ou Somede veña de Suamede.


No lugar de Suaermida, nome que parece facer referencia a unha anterior existencia dunha “ermida”, atopámonos cunha casa con moitos anos de existencia (os seus moradores calculábanlle máis de douscentos anos) e con moitas modificacións, chamada a casa “dos de Sindo”. O home maior da mesma é de orixe luso e leva o apelido “Almeida”. Na porta de dita casa e na parte que corresponde á xamba esquerda (segundo se entra) ten unha pedra cunha cruz, uns signos e números riscados. Debaixo deles, Francisco, un fillo do dono da casa, riscou hai anos as súas iniciais e engadiulle ao remate delas unha cruz máis pequena:

F . A . N +

As iniciais corresponden a Francisco Almeida Novo.


De destacar son dous aspectos: Primeiramente a cruz riscada, pois enriba dela leva tres raíñas, unha como prolongación do brazo pequeno e outras dúas do mesmo tamaño á anterior e oblícuas a ela. Segundo, dous signos semellantes a unhas PP seguidos de 5 e 2. Pola miña parte tratei de identificar estes signos con números sen logralo; o que está máis preto do 5 puidera ser un nove trocado de lado, é dicir, mirando para a dereita. Mais o primeiro non pecha como unha P ou un ), senón que está aberto a xeito dun mango de bastón e na súa parte baixa, ao remate da raía vertical, ten unha horizontal (-) ben pronunciada.
Se cadra, e relacionando o nome do lugar coa casa e a pedra, esta era a situación primitiva da ermida.

Texto e foto aportados por Xose María López Ferro, Cronista Oficial do Concello de As Pontes e director do Museo Etnográfico Monte Caxado, a quen agradecemos a súa colaboración.

PATRIMONIO PONTÉS XLIX

De cando en vez, seguen a aparecer novas cruces na nosa Vila e que estaban agachadas baixo o recebo, coma é a deste caso que nos ocupa. É un exemplo do moito patrimonio que aínda nos queda por descubrir. Neste caso apareceu cando se procedía ao picado do recebo dunha casa que se ía a restaurar para a Asociación de Veciños de Lembranza da Vila.

CRUZ NA CASA Nº 3 DA VILA

Na casa Nº 3 da Vila, cando se procedía ao seu picado do recebo de cemento para a súa posterior restauración, aparece no lintel da porta este exemplar de cruz riscada.


O que podemos dicir dela é que parece unha cruz treboada é, ao mesmo tempo, de calvario.
As cruces de calvario hai moitas nas casas reitorais, o que leva a pensar que no pasado, esta casa ben puido ser a casa do crego da Vila.

A reitoral actual é posterior, cousa que é sabido. O que non se sabe é cal era antes.

Ademais hai que engadir que a casa que hai ao seu carón, a nº 1 (coñecida pola casa das de Román), no seu tempo foi concello, cárcere e xulgado, polo que moi ben a reitoral puidera estar ao seu lado.


Como dicía é unha cruz de brazos iguais, agás o vertical inferior que entra no calvario. Polo tanto é unha cruz grega trevoada e de calvario. Sendo deste tipo única na zona.


O tamaño é duns 30 a 35cm. nos dous sentidos.
Como o recebo foi picado, aprécianse as picadas na pedra.


Esta casa estaba a ser restaurada polo Concello para a Asociación de Lembranza da Vila, mais por mor de desprazarse unha das súas paredes, houbo que parar a obra e agora está pendente da súa restauración. É de supoñer que tanto a cruz coma a porta do balcón (semella medieval) sexan conservadas na nova edificación.

Texto e foto aportados por Xose María López Ferro, Cronista Oficial do Concello de As Pontes e director do Museo Etnográfico Monte Caxado, a quen agradecemos a súa colaboración.